czyli, słów kilka o tym, jak zaangażować i wzbudzić zainteresowanie uczniów
Etymologicznie, dyskusja sama się tłumaczy. Łacińskie discussio, od dis-cutio – znaczy tyle co roztrząsać, rozbijać na drobne kawałki. I tym właśnie jest dyskusja. Wychodzeniem od ogółu do szczegółu – od tematu głównego/poruszanego zagadnienia, to czynników najprostszych składających się na ów temat czy zagadnienie.
I tutaj znajduje się clau dyskusji. Aby dyskusja spełniła swoją rolę i mogła się odbyć – przede wszystkim musi mieć trafnie sformułowany temat. Nie może być zbyt trudny, nie powinien zatem odwoływać się do nowych wiadomości, nie może zawierać niezrozumiałych pojęć i określeń. Ale z drugiej strony istotne jest, aby temat nie był zbyt łatwy. Cóż za przyjemność z dyskusji, gdy daje się szybko i jednoznacznie rozstrzygnąć. Przeczy to idei „roztrząsania” i „rozbijania na kawałki” tematu.
Dyskusja jest wartościową techniką efektywnego uczenia się. To metoda polegająca na wymianie zdań między uczestnikami, niezależnie od tego, czy wypowiadane kwestie stanowią ich własne poglądy czy też odwołują się do opinii innych osób. Dzięki temu jest to metoda o charakterze otwartym – ułatwiająca indywidualizację nauczania. Może być stosowana zarówno podczas lekcji, jak i poza szkołą (projekty). Uczniowie mogą realizować ją w swoim własnym tempie oraz nadać jej własny kształt, zgodnie ze swoimi predyspozycjami i możliwościami.
Jako metoda aktywizująca:
- angażuje uczniów emocjonalnie
- budzi zainteresowanie
- motywuje do samodzielnego myślenia i działania
Jest zatem sposobem, dzięki któremu uczniowie:
- rozwiązują problemy
- wyrażają własne zdanie
Wynika to z celu dyskusji, którym jest:
- kształcenie umiejętności wzajemnego słuchania
- formułowanie argumentów
- stawianie tez
- prezentowanie swojego stanowiska
- wyciąganie wniosków
Wszyscy uczestniczący w dyskusji powinni mieć czas, aby się do niej przygotować. Można wyznaczyć czas na przygotowanie w czasie lekcji. Można również poprosić uczniów o zebranie potrzebnych informacji i sformułowanie argumentów w domu. To jeden z elementów odwróconej lekcji, szczególnie jeśli odsyłamy uczniów do konkretnych materiałów w formie multimediów – filmu, prezentacji, nagranego wykładu.
Przygotowując uczniów do dyskusji należy z uczniami ustalić reguły:
- tylko jeden uczeń ma głos w danym czasie
- obowiązuje wszystkich limitowany czas lub ilość wypowiedzi
- każda wypowiedź powinna mieć związek z tematem
- uczestnicy powinni przestrzegać podstawowe normy i reguły społeczne – bez osobistych odniesień, niecenzuralnych i obraźliwych słów
Dzięki temu uczniowie:
- trenują dyscyplinę wypowiedzi
- uczą się dyscypliny czasowej oraz
- szacunku dla przekonań innych
Warto zaprosić lub wyznaczyć spośród uczniów moderatora dyskusji, który czuwałby nad przestrzeganiem zasad. Ale równie dobrze, rolę tę może pełnić nauczyciel.
Każda dyskusja musi się zakończyć podsumowaniem, stanowiącym krótkie omówienie rezultatów i sposobu jej prowadzenia. Aby uczniom było łatwiej, warto wykorzystać m.in. takie pytania, jak:
- Jakie argumenty były najbardziej przekonujące?
- Czy ktoś został przekonany i zmienił swoje zdanie?
- Jakie nowy, ciekawe poglądy usłyszałeś po raz pierwszy?
- Co należy ulepszyć w kolejnej dyskusji?
W dydaktyce istnieje wiele technik dyskusji. Wśród wyjątkowo cennych odmian można wymienić:
- Debatę panelową
- Debatę „za” i „przeciw”
- Debatę oksfordzką
- Dyskusję punktowaną
- „Burzę” mózgów
- Metaplan
- Pokera kryterialnego
- Sześć Myślących Kapeluszy wg de Bono
- Akwarium